MORTE EN FERROL TRAS O 18 DE XULLO DE 1936

É o triunfo dos alzados en Ferrol o que determina a caída de todo o territorio da súa influencia en menos de dez días, como caen as fichas dun dominou. Pero a importancia de Ferrol vai máis aló de ser centro de comarca: a súa perda para a República é a caída da Base Naval o que é determinante para o triunfo do alzamento en Galicia e para o dominio marítimo no Atlántico Norte e no Cantábrico. 

Triunfaría o alzamento nesa base se os mellores navíos non fosen enviados a tentar deter o paso de tropas á península polo Estreito. Desde logo que non, foi providencial para o éxito do levantamento a saída do Arsenal dos cruceiros "Liberdade" e "Cervantes" o día 18 con ordes gobernamentais de dirixirse ao sur, xa que eran os dous mellores barcos dos dispoñibles xunto ao acoirazado "Jaime I", o día 19 en Vigo, que recibiu idéntica orde. O "España" estaba practicamente desarmado e o "Almirante Cervera" en dique seco limpando fondos. Os outros buques do Arsenal non tiñan gran valor militar, por anticuados ou por acharse en reparacións. 





Os cruceiros "Liberdade" e "Cervantes", e o acoirazado "Jaime I", que saíran por estar en mellor situación de navegación e combate, mantivéronse fieis ao Goberno, pola acción de suboficiais e mariñeiría. Probablemente Ferrol non fose gañado polo bando sublevado de permanecer en Galicia eses tres navíos, con máis de dous mil homes. Ao saír cara ao sur os cruceiros e o acoirazado pasaban a formar parte da frota da República, pero perdeuse a Base de Ferrol, na que se achaban en construción dous modernos cruceiros -o "Canarias" e o "Baleares"- e catro minadores que enseguida prestarían servizo aos sublevados.

O CRUCEIRO DE CERVANTES

Unha vez que a sublevación fascista triunfa en Ferrol, e case inmediatamente, comezan as actuacións contra aqueles mariños que tentaron sufocala ou que simplemente non se adheriron a ela desde o primeiro momento. 

O segundo maquinista da Armada, Don Pedro López Amor, é sometido a Consello de Guerra Sumarísimo acusado dun delito de sedición a bordo do acoirazado España. Este consello de guerra, presidido polo contraalmirante Franco Villalobos e do que forman parte o coronel maquinista Manso, o tenente coronel maquinista Mauriz, o coronel de infantería de Mariña Liaño, o tenente coronel de infantería de Mariña Das Hortas e o capitán de fragata Luís Vierna, mentres actúa de fiscal o coronel auditor de Baséea Conde Pumpido, condena á morte a López Amor.

BENITO SACALUGA RODRÍGUEZ

A súa execución tivo lugar o xoves 30 de madrugada, por disparos dunha sección de infantería de Mariña no cemiterio de Canido. Non se achou nos arquivos o sumario aberto contra Amor, que entra o 26 de xullo no Plus ultra, do que desembarca o 29 por orde do Estado Maior da Base -como consta no seu expediente persoal, polo que consideramos probable que o maquinista fose fusilado sen sentenza, dada a extrema rapidez coa que se obrou neste caso. De ser así, o primeiro fusilado tras consello de guerra en Ferrol sería o contraalmirante Azarola , o 4 de agosto. 

Pero non é necesaria a celebración dun proceso sumarísimo, moitas veces pásase polas armas sen xuízo. O domingo 16 de agosto é sacado do Plus ultra un grupo de quince que son abatidos no cemiterio de Canido. Un deles é Jaime Quintanilla Martínez, presidente da Federación Provincial Socialista (PSOE).

 Médico de profesión, contaba 45 anos e deixaba viúva á mestra Ángela Ulla, coa que tivera dous fillos, Jaime, militante de Mocidade Socialista, e Anxo.  Juan García Néboa, mestre de escola en Ferrol, da Institución Libre de Ensino, director dunha revista pedagóxica, é outro deses quince. O seu ingreso no Plus ultra como detido por Mariña ten lugar o 11 de agosto. 

Hai que dicir que a versión oficial sobre a morte de Néboa e Quintanilla é exemplo de como se xustifican os crimes por referencias a pescudas e, conxuntamente, por intentos de fuxida.

 A comunicación da Delegación de Orde Pública de Ferrol, publicada en La Voz de Galicia o 18 de agosto baixo o titular "QUINCE FUSILADOS POR DESARMAR Aos FALANXISTAS", sinala que varios detidos no "Plus ultra" son conducidos por forzas da Garda Civil e falanxistas, de noite, a un lugar non concretado, co obxecto de practicar xestións sobre un suposto depósito de armas e concretar cargos, cando de súpeto os detidos lánzanse en masa sobre os seus gardiáns, tras o chamamento de García Néboa a por eles e abaixo os fascistas, desarmando a dous falanxistas, é entón cando o xefe da GC dá a orde de disparar e morren os detidos.